Zadanie 1

Wyjaśnij własnymi słowami od jakich tonacji i dlaczego właśnie od tych wymienionych poniżej Fryderyk Chopin polecał rozpoczynać ćwiczenie gam i pasaży.

Fryderyk Chopin, uznawany za największego geniusza fortepianu i autora niezwykle nowatorskiej metody gry fortepianowej polecał rozpoczynać ćwiczenie gam i pasaży od tonacji H-dur, Fis-dur i Des-dur. Gamy te cechuje elementarne palcowanie:

H-dur 1-2-3
Fis-dur 2-3-4-1
Des-dur 2-3-1


Wybór tych tonacji potwierdzał znakomite wyczucie budowy klawiatury, która jest przystosowana do fizjologii ręki. W tych gamach długie palce: drugi, trzeci, czwarty poruszają się po czarnych klawiszach. Zdaniem Chopina jest to naturalna i swobodna pozycja na klawiaturze dla długich palców.

Wykonaj jedną z gam: H-dur, Fis-dur lub Des-dur.

Zadanie 2

Przeczytaj wraz z Pedagogiem fragment tekstu dotyczący Metody Alfreda Cortot (poniżej) i zrealizuj jedno dowolnie wybrane ćwiczenie z Metody Alfreda Cortot (pobierz plik książki) wraz z omówieniem.

Cortot Ćwiczenie nr 1 - omówienie

Połóż palce na klawiszach oznaczonych całymi nutami na pięciolinii, nie naciskając ich. Następnie, pozostawiając pozostałe palce w cichym kontakcie z klawiszami, lekko opierając się o powierzchnię klawiszy, opuść każdy palec, który w zapisie nutowym oznaczony jest wartością ćwierćnuty i licząc do czterech [szesnastkami] wykonaj sekwencję na każdą szesnastkę:

[pierwsza szesnastka] uderz dźwięk

[druga szesnastka]  wsuń palec tak daleko / głęboko w klawisz, jak to możliwe (bez skurczu lub usztywnienia pozostałych palców)

[trzecia szesnastka] unieś palec cały czas dotykając klawisz, ale w ten sposób aby klawisz uniósł się wraz z palcem

[czwarta szesnastka] zaprzestań nacisku klawisza / wróć do położenia palca przed uderzeniem dźwięku czyli lekkiego oparcia palca na klawiszu bez naciskania.

Sekwencję wykonaj cztery razy na każdej nucie.

Realizacja zadania nr 1 przykład >>> zobacz video <<<

„Po raz pierwszy zetknęłam się z Alfredem Cortotem w czasie podyplomowych studiów pianistycznych, które odbywałam w Paryżu w klasie Bernarda Ringeissena. Było to oczywiście spotkanie z metodą, nie zaś konfrontacja z mitem czy — tym bardziej — z żywym człowiekiem, choć dzisiaj myślę, że już wówczas metoda wiele powiedziała mi o osobie, która ją stworzyła. Ćwiczenia oparte na metodzie Cortota miały przede wszystkim odsłonić esencję pianistycznego problemu i sprowadzić ją do postaci bazowej. Na kolejnym etapie komplikowały sytuację zastaną w nutach w taki sposób, by umysł i ręce — po wykonaniu utrudnionej wersji danej figury — odkryły, że wariant oryginalny nie jest aż tak nieprzyjazny, jak się wcześniej wydawało. Wszystko, co wiązało się z manualną ekwilibrystyką, musiało harmonijnie współistnieć z pięknym brzmieniem. Dlatego podstawą każdego ćwiczenia była wygodna pozycja przy instrumencie i poszukiwanie komfortowego oparcia na klawiaturze, tak by fortepian pięknie brzmiał niezależnie od dynamiki utworu. Potem należało delektować się tą odkrytą wygodą, aby zapamiętać optymalne ułożenie ręki dla danej sprawiającej kłopot figury pianistycznej. Kluczowa była też świadomość elastyczności nadgarstka, miękkości całego aparatu, zupełnie odmienna od nauczanej przez wielu pedagogów „ustalonej pozycji przegubu" i utrzymywania w gotowości palców przywykłych do ekonomicznej pracy, odskoku i kolejnego ataku klawisza. Zazdrościłam mojemu francuskiemu profesorowi tej niezwykłej plastyczności nadgarstka. Doceniałam też, że nigdy nie kazał mi odmierzać w jakiś szczególny sposób kąta ustawienia palców i dłoni względem klawiatury, za to wciąż mówił o pięknym brzmieniu, do którego powinnam dążyć, posługując się słyszeniem i jemu zawierzając przy jednoczesnym uwrażliwieniu się na zmysłowy kontakt dłoni z klawiaturą. Podziwiałam również zdolność profesora do transpozycji skomplikowanych figur do wszystkich możliwych tonacji. Dopiero po latach zrozumiałam, że jest to dziedzictwo, które otrzymał od swoich mistrzów jako spadkobierca metody Cortota.”

Chęćka A., A jak Apollo. Biografia Alfreda Cortota, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2019, s. 15-16.

 

Głównym źródłem wiedzy do części teoretycznej jest tekst prof. Benjamina Vogla opublikowany na stronie http://fortepian.instrumenty.edu.pl

Poniżej znajdują się przykładowe pytania do tekstu dla Uczestników Kategorii III:

1. Do której rodziny instrumentów zaliczamy fortepian?
Fortepian zaliczamy do chordofonów klawiszowych (podobnie jak klawikord i klawesyn), czyli instrumentów, w których źródło dźwięku stanowi drgająca struna.
2. Z połączenia których dwóch instrumentów powstał fortepian?
Klawikordu i klawesynu
3. Jak nazywa się twórca fortepianu?
Bartolomeo Cristofori
4. W którym roku powstał pierwszy prototyp fortepianu?
W 1711 roku (data opisania instrumentu Cristoforiego)
5. Który z elementów muzycznych można realizować na nowym instrumencie - fortepianie?
Dynamikę (dlatego kiedyś nazywano ten instrument pianoforte)
6. Na którym z wcześniejszych instrumentów można było realizować dynamikę: klawikordzie czy klawesynie?
Na klawikordzie
7. Ile instrumentów Bartolomeo Cristoforiego zachowało się do naszych czasów?
Trzy
8. Z którego kraju pochodził twórca pierwszych kompozycji na fortepian?
Z Włoch
9. Co w mechanice klawesynowej pobudza strunę do drgania?
Piórko
10. Co w mechanice klawikordowej pobudza strunę do drgania?
Metalowy tangent
11. Co w mechanice fortepianowej pobudza strunę do drgania?
Młoteczek oklejony filcem
12. Co w mechanice fortepianowej powstrzymuje drganie struny?
Tłumik
13. Ile pedałów posiada współczesny fortepian?
Dwa lub trzy
14. Czy klawiatura fortepianowa od początku miała układ kolorystyczny jaki znamy obecnie?
Nie (wcześniej, w XVIII wieku, klawiatura posiadała kolorystykę przejętą od klawesynu - klawisze diatoniczne ciemne, chromatyczne jasne)
15. Ile klawiszy liczy klawiatura współczesnego fortepianu?
88 klawiszy
16. Ile oktaw ma klawiatura współczesnego fortepianu?
7 i pół oktawy
17. Jak nazywają się poszczególne oktawy klawiatury fortepianowej?
Oktawa subkontra, kontra, wielka, mała, razkreślna, dwukreślna, trzykreślna, czterokreślna
18. Jakie są rodzaje fortepianów poziomych?
Stołowe i skrzydłowe
19. Kto i w którym roku nadał instrumentowi pionowemu nazwę pianino?
Nazwę „pianino” (mały fortepian) nadał instrumentowi francuski fabrykant Camille Pleyel w 1815 roku.
20. Jaka jest zasadnicza różnica w budowie pomiędzy fortepianem i pianinem?
Układ strun (w fortepianie poziomy, w pianinie pionowy)
21. Jaka była długość największych fortepianów w połowie XIX wieku?
około 250 centymetrów
22. Jaka jest długość największego współczesnego fortepianu?
308 centymetrów (fortepian firmy Fazioli Model F308)
23. Jak nazywa się najstarsza na świecie firma produkująca fortepiany?
Pleyel
24. Jak nazywa się najsłynniejsza firma produkująca fortepiany?
Steinway & Sons
25. Na fortepianie której firmy najchętniej grał Fryderyk Chopin?
Na fortepianie firmy Pleyel
26. Jak nazywała się firma produkująca ulubione fortepiany Claude’a Debussy’ego?
Bechstein
27. Która firma produkuje fortepian posiadający cztery pedały?
Fazioli
28. Jak nazywa się pierwszy konstruktor fortepianu w Polsce?
Ignacy Skurski

Barok

Jan Sebastian Bach (1685 - 1750)

Wariacje Goldbergowskie BWV 988, Aria

https://youtu.be/Gv94m_S3QDo

 

Klasycyzm

Ludwig van Beethoven (1770 - 1827)

Sonata quasi una fantasia cis-moll op. 27 nr 2 ("Księżycowa"), cz. I

https://youtu.be/q5OaSju0qNc

do 6’52”

 

Romantyzm

Karol Kurpiński (1785 - 1857)

Polonez d-moll

https://youtu.be/doQrfbmDCD8

 

Michał Kleofas Ogiński (1765 - 1833)

Polonez a-moll „Pożegnanie Ojczyzny”

https://youtu.be/m3aFnCanJ-k

 

Maria Szymanowska (1789 - 1831)

Polonez f-moll

https://youtu.be/qMThZxmZRqY

 

Robert Schumann (1810 - 1856)

Marzenie z cyklu Sceny dziecięce op. 15 nr 7

https://youtu.be/_RmuTuVWXy4

 

Fryderyk Chopin (1810 - 1849)

Koncert fortepianowy e-moll op. 11, cz. I

https://youtu.be/614oSsDS734

do 21’00”

Scherzo h-moll op. 20

https://youtu.be/wjdaNEqWWHo

Polonez As-dur op. 53

https://youtu.be/uM3rGPsUo_Q

 

Stanisław Moniuszko (1819 - 1872)

Walc Nr 1

https://youtu.be/XE_v4natKxQ

 

Modest Musorgski (1839 - 1881)

Obrazki z wystawy:

Taniec kurcząt w skorupkach https://youtu.be/s8z1_A-Zlbw?t=14m21s

 

Przełom wieku XIX i XX

Ignacy Jan Paderewski (1860 - 1941)

Menuet G-dur

https://youtu.be/M9IBBd-9aRM

 

Claude Debussy (1862 - 1918)

Światło księżyca

https://youtu.be/U3u4pQ4WKOk

 

I połowa XX wieku

Karol Szymanowski (1882 - 1937)

Preludium h-moll op. 1 nr 1

https://youtu.be/7AqXrydTmHg

 

Grażyna Bacewicz (1919 - 1969)

Etiuda nr 2

https://youtu.be/BICi2w-wfEY?t=147

Partnerzy Piano e Forte

 

 

 

 

Parafia Miłosierdzia Bożego

w Krakowie Nowy Prokocim

Organizatorzy

Współorganizatorzy

Patronat Medialny

Projekt sfinansowano ze środków Fundacji PZU

 

 

Zespół Szkół Muzycznych w Wieliczce
Rynek Górny 6, 32-020 Wieliczka
Tel./Fax: 012 278 31 13

Towarzystwo Muzyczno-Artystyczne Sfogato
ul. Lea 173/12, 30-133 Kraków
Tel.: 510 782 061